Trong thập kỷ vừa qua, ngành ô tô đã trải qua sự tiến bộ đáng kể với sự phát triển của công nghệ thông minh như ADAS, xe điện, xe tự hành và kết nối Internet. Để đương đầu với sự phức tạp và khối lượng lớn của phần mềm trên xe, các nhà sản xuất đang đặt mục tiêu vào việc chuẩn hóa hệ thống, và trong bối cảnh đó, AUTOSAR đã trở thành nền tảng cốt lõi không thể thiếu.

AUTOSAR là gì?

AUTOSAR (Automotive Open System Architecture) là một nền tảng chuẩn hóa mở, được tổ chức như một liên minh giữa các nhà sản xuất ô tô, nhà cung cấp linh kiện và công ty công nghệ, ra đời vào năm 2003. Mục tiêu là xây dựng một kiến trúc chuẩn cho các hệ thống điều khiển điện tử trong ô tô (ECU).

AUTOSAR chia ra hai biến thể:

Classic Platform: Đây là nền tảng truyền thống của AUTOSAR, hướng đến các hệ thống thời gian thực, có tài nguyên hạn chế như ABS, ESP, Body Control Module. Classic Platform sử dụng cấu trúc tĩnh, thích hợp cho các ứng dụng có vòng đời lâu dài và thay đổi chậm. 

Adaptive Platform: Đây là phiên bản mở rộng và hiện đại hơn, phục vụ các ứng dụng đòi hỏi năng lực xử lý cao như ADAS, xe tự hành, kết nối V2X. Adaptive chạy trên hệ điều hành tuân thủ chuẩn POSIX, hỗ trợ dynamic loading, cập nhật OTA và xử lý song song nhiều ứng dụng.

Vì sao AUTOSAR lại quan trọng?

Trong ngành ô tô truyền thống, mỗi ECU thường được thiết kế theo cách “cục bộ”, khó tích hợp và bảo trì. Việc này dẫn đến chi phí phát triển cao, tính linh hoạt thấp.

AUTOSAR mang lại nhiều lợi ích có thể kể đến:

Tính module cao: Giúp cho việc tái sử dụng mã nguồn dễ dàng hơn.

Chuẩn hóa giao diện: Giao tiếp giữa các mô-đun được xác định rõ, giúp các bên trong chuỗi cung ứng có thể làm việc cùng nhau.

Tăng tính bảo mật và an toàn: AUTOSAR hỗ trợ các chức năng ISO 26262 và an ninh mạng.

Tối ưu chi phí và thời gian ra thị trường: Tách biệt phần cứng và phần mềm, cho phép đổi phần cứng mà không cần thay lại mã nguồn hoàn toàn.

Có thể hiểu qua ví dụ đơn giản thế này: Hãng xe VinFast sản xuất xe, nhưng không phải tất cả các phần của chiếc xe VinFast có thể tự sản xuất được, mà là nhập từ một nhà cung cấp khác. Ví dụ Vinfast nhập một cảm biến để đo tốc độ từ Bosch, nhưng không có autosar có mặt, thì Vinfast và Bosch phải cùng nhau làm việc để kết nối phần mềm của xe Vinfast với cảm biến sao cho phù hợp. Và không phải Vinfast nhập mỗi cảm biến ở Bosch mà có thể nhập rất nhiều linh kiện từ các nhà cung cấp khác nhau, tưởng tượng nếu không có tiêu chuẩn thì rất mất thời gian để kết nối các phần này lại thành một thể thống nhất trong chiếc xe.

Do đó, Autosar ra đời yêu cầu tất cả các nhà sản xuất, cung cấp đều tuân theo một tiêu chuẩn chung –> nên việc hợp tác, chia sẻ phần mềm trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

AUTOSAR trong thực tiễn tại Việt Nam

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp outsourcing như FPT Software, Bosch, TMA Solutions hay BanVien đang tham gia vào chuỗi giá trị phát triển phần mềm cho các OEM nước ngoài. Việc nắm vững kiến trúc AUTOSAR trở thành yêu cầu cần thiết đối với kỹ sư phần mềm nhúng ô tô.

Chương trình đào tạo AUTOSAR đã bắt đầu được giảng dạy tại một số trung tâm đào tạo chính quy như “Cranes FPT”. Bên cạnh đó, nhiều dự án hợp tác quốc tế cũng yêu cầu đội ngũ kỹ sư Việt Nam đạt chuẩn AUTOSAR.

Thách thức khi triển khai AUTOSAR

Đồ thị kiến trúc phức tạp: Việc chuyển từ thiết kế truyền thống sang AUTOSAR yêu cầu thời gian và kiến thức chuyên môn cao.

Chi phí giấy phép và công cụ: Các công cụ hỗ trợ AUTOSAR như Vector DaVinci, EB tresos đòi hỏi chi phí cao.

Yêu cầu đồi ngũ kỹ sư lành nghề: Các doanh nghiệp cần đào tạo bài bản nhân sự nội bộ.

Tương lai của AUTOSAR trong kỷ nguyên xe thông minh

Với xu hướng phát triển xe điện, xe tự hành và công nghệ kết nối mạnh mẽ như 5G và C-V2X, AUTOSAR sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc tiêu chuẩn hóa và hiện đại hóa hệ sinh thái phần mềm ô tô. AUTOSAR Adaptive Platform không chỉ cho phép xử lý các thuật toán học sâu phức tạp, camera xử lý hình ảnh, LIDAR mà còn cho phép cập nhật phần mềm từ xa (OTA), phân vùng chức năng và bảo mật theo chuẩn mới nhất.

Tương lai gần, AUTOSAR còn có thể tích hợp với các công nghệ điện toán biên (edge computing), tăng khả năng xử lý dữ liệu tại chỗ cho xe tự hành. Đồng thời, với AUTOSAR Foundation – xu hướng mở rộng mã nguồn mở – cộng đồng kỹ sư và doanh nghiệp toàn cầu có thể cộng tác phát triển dễ dàng hơn, giảm chi phí sở hữu phần mềm và đẩy nhanh quá trình sáng tạo.

Ngoài ra, việc kết hợp giữa AUTOSAR và các mô hình phát triển phần mềm như DevOps hoặc CI/CD trong ngành ô tô cũng sẽ trở thành xu thế tất yếu nhằm nâng cao năng suất, giảm lỗi và đảm bảo khả năng mở rộng lâu dài của hệ thống điều khiển trên xe.

Cơ hội nghề nghiệp và thu nhập

Nhu cầu nhân lực am hiểu AUTOSAR đang gia tăng mạnh mẽ không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn cầu. Các vị trí như Embedded Software Engineer, AUTOSAR Developer, System Integrator hay Test Engineer với kỹ năng AUTOSAR hiện rất được săn đón tại các công ty công nghệ, trung tâm R&D của các hãng xe và doanh nghiệp outsourcing.

Thu nhập của kỹ sư AUTOSAR tại Việt Nam dao động từ 15 đến 35 triệu đồng/tháng đối với cấp độ junior đến senior. Với các vị trí leader hoặc tham gia vào các dự án quốc tế, mức lương có thể đạt 2000–3000 USD/tháng hoặc cao hơn. Ngoài ra, đây còn là nền tảng để tiến xa hơn trong các lĩnh vực như phát triển hệ thống ADAS, xe tự hành và kỹ thuật an toàn chức năng (Functional Safety).

AUTOSAR không chỉ là xu hướng mà đã trở thành một yêu cầu tất yếu trong kỷ nguyên xe thông minh. Việc hiểu và triển khai kiến trúc phần mềm này là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành công nghiệp ô tô.

Tại Việt Nam, một số trung tâm đào tạo đã bắt đầu chú trọng đến việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực phần mềm ô tô. Trong đó, FPT Cranes là một ví dụ tiêu biểu với chương trình đào tạo được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế, bao gồm các nội dung quan trọng như AUTOSAR, Functional Safety và ADAS. Nhờ sự kết hợp giữa lý thuyết nền tảng và thực hành thực tế, các kỹ sư được đào tạo tại đây đang góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các dự án trong và ngoài nước.

Giảng viên Ngô Quang Lộc